بررسی رله کنتاکتور

از رله کنتاکتور Contactor در جهت اتصال و یا قطع ارتباط میان منبع تغذیه و بار بهره می­گیرند. این یک قطعه کنترل­ کننده الکترومکانیکی می­باشد که عملکرد آن شبیه به رله است. تجهیزاتی که دارای جریان بالا هستند از کنتاکتور استفاده می­نمایند. این در حالی است که برای دستگاه­هایی با جریان پایین، لازم است از رله استفاده گردد. انواع کنتاکتور زیمنس را با بهترین قیمت می توانید از نمایندگی زیمنس (ایران پرتو) تهیه بفرمایید.

از سویی دیگر از کنتاکتورها مطابق با کاربری که دارند و اتصال باری که صورت می گیرد، به تعداد استفاده خواهد شد که به طور معمول در حالت کاملا باز، کاملا بسته یا NC می­باشند. یکی از معمول­ ترین رله کنتاکتورهایی که برای قطع و وصل جریان ترانسفورماتور و موتور استفاده می شود، استارتر است.

از رله کنتاکتور، برای سوئیچ الکتریکی تجهیزات استفاده شده و نقش قطع یا اتصال مدار الکتریکی را برعهده دارد. در مقایسه با رله­ ها، کنتاکتورها نصب راحتی داشته و ابعاد و اندازه کوچک­تری دارند. این قطعات به طور معمول برای چند مصرف­ کننده استفاده می­شوند. هنگامی که در کنتاکتور، سیم پیچ فعال می­شود، برای بار توان اجرایی ایجاد می­شود. از این رو از آن­ها برای موتورهای الکتریکی استفاده می­کنند.

ویژگی های متفاوت رله کنتاکتور

می­توان کنتاکتورها را در انواع متفاوتی مشاهده نمود. آنها مطابق با برنامه، مشخصات و توانایی که دارند دسته بندی می­شوند. می­توان گفت که کنتاکتورها می­توانند رنج متفاوتی از جریان را شامل شوند که از چندین هزار آمپر می­تواند منظور شده تا هزاران ولت ادامه یابد.

همین امر باعث شده است که رله کنتاکتور را بتوان در اندازه ­های کوچک تا بسیار بزرگ مشاهده نمود. از آن جایی که از کنتاکتورها برای جریان­های بسیار بالا به کار گرفته می­شود، هنگامی که این جریان­ها در موتور دچار قطعی می­شود، در جهت کنترل قوس­های ایجاد شده لازم است از کنتاکتور بهره گیرند.

به طور کلی هر کنتاکتور سه بخش کلی دارد. که ساختار آن را ایجاد می­کند که شامل قاب، کنتاکت و الکترومگنت می­باشد.

کنتاکتورهای مغناطیسی، ساده ، دسته چاقویی

تفاوت رله با کنتاکتور

نکته­ای که لازم است در ابتدا مطرح کنیم، این است که عملکرد کنتاکتورهایی که به صورت استاندارد تولید شده­اند شباهت بسیار زیادی به رله­هایی دارد که در تجهیزات الکترومکانیکی استفاده می­شود. در رله­ها، سیم پیچ برقی منظور شده است در زمان اتصال برق، بتواند تماس مکانیکی را قطع کند.

در همین راستا نیز رله کنتاکتور از سیستم فنر بهره برده، اما به جهت آن که در زمان بازکردن سیم پیچ از مدار، با قدرت بیشتری عمل می­کند، می­تواند دستگاه­های دارای جریان بالا را باز نماید. در صورت عدم استفاده از کنتاکتور، تجهیزاتی که در برابر جریان بالا هستند، از کار خواهند افتاد.

از سویی دیگر، هنگامی که جریان بار بیشتر وجود دارد، به محض باز شدن مدار، میزان قوس نیز افزایش می­یابد. نقش رله کنتاکتور در این جا بسیار محسوس خواهد بود زیرا با روشی اصولی در جهت انتقال قوس از نقطه تماس و یا قطع نمودن سریع و حذف قوس عمل می­نماید. در صورتی که میزان ولتاژ تجهیزات بسیار بالا باشد، لازم است که از کنتاکتورهای مخصوصی به نام کنتاکتور خلا استفاده نمایند تا قوس­ها در کمترین زمان از میان بروند.

عملکرد کنتاکتور

بخوانید: قیمت کنتاکتور زیمنس

لازم به ذکر است که عملکرد کنتاکتور بسیار آسان بوده و پیچیده نیست. جریانی که از رله کنتاکتور عبور می­­کند، به آهن­ربای الکتریکی که در مسیر قرار دارد، انرژی داده و آن را دارای یک میدان مغناطیسی می­کند. با این کار، کنتاکتور باعث حرکت آرماتور می­شود.

برای تکمیل شدن مدار، تماس میان کنتاکت­های درون کنتاکتور که به صورت متحرک و ثابت هستند، کامل شده و باعث می­شود جریان با کمک کنتاکت­ها به بار انتقال یابد. هنگامی که جریان توقف می­یابد، سیم­پیچ نیز از جریان خارج شده و مدار باز می­شود. دلیل اصلی که کنتاکتورها برای بارها و جریان بالا منظور می­شوند این است که سرعت آن­ها در باز و بسته کردن مدار بالا بوده و از این رو تحمل جریان بالا را دارند.

از سویی دیگر هنگامی که تماس­های متحرک با سرعت به کنتاکت­های ثابت برخورد می­کنند، از میان می­روند. در راستای ممانعت از آسیب تجهیزات و کنتاکتورها، تماس­های دوتکه را برای کنتاکتورها منظور می­کنند.

ورودی سیم پیچ رله کنتاکتور عمدتا از نوع DC و یا AC می­باشد. آن دسته از کنتاکتورهایی که سیم پیچ آن AC می­باشد ضرورت دارد به جهت جلوگیری از ایجاد نویز، دارای سیم پیچ سایه زده باشند. اما در خصوص نوع  DC به جهت تولید شار ثابت، نیازی به سیم­پیچ سایه­زنی نیست. در صورتی که نیاز باشد رله کنتاکتور به صورت غیر فعال درآید، لازم است که از دستگاهی که به آن متصل شده است، جدا شود. هنگامی که جریان از مدار عبور نمی­کند، آرماتور توسط فنر آزاد شده و اتصال را قطع خواهد کرد.

رله های کنتاکتور در ابعاد متفاوت

انواع کنتاکتور

رله کنتاکتور را در سه نوع  مغناطیسی، سوئیچ دسته چاقویی و دستی خواهید یافت. در نوع کنتاکتور مغناطیسی، که از مرسوم­ترین نوع کنتاکتور بوده و دارای کارآیی مناسبی است، عملکرد الکترومکانیکی را شاهد هستیم. تکنولوژی به کار رفته در آن­ها باعث می­شود بدون دخالت انسانی و از راه دور کنترل شده و ایمنی و کارآیی بیشتری را داشته باشد. عبور جریان در کنتاکتور مغناطیسی باعث می­شود که مدار باز یا بسته شده و مصرف انرژی در این دستگاه بسیار پایین است.

اما در خصوص نوع کنتاکتور سوئیچ دسته چاقویی، برای موتورهای الکتریکی کاربرد دارد و از اولین نوع کنتاکتورهای موجود می­باشند. این رله کنتاکتور دارای یک اهرم است که باید به صورت دستی حرکت کرده و کنتاکتور را به حالت بسته قرار دهد. مسائل زیادی از جمله خرابی در کوتاه ترین زمان و ورود تکنولوژی­های بیشتر، باعث شد که امروزه استفاده از این نوع از کنتاکتور چندان عملی نباشد.

این درحالی است که برای رفع نواقص کنتاکتورهای سوئیچ تیغه چاقویی، از کنتاکتورهای دستی استفاده می­شود تا بتوانند ایمنی بیشتری را در کارآیی آن ایجاد کنند. کنتاکتورهای دستی دارای محفظه و قاب­های مناسبی هستند تا بتوان از آن­ها در شرایط محیطی متفاوت استفاده نمود، بدون آنکه دچار آسیب شوند.

یکی از نکاتی که هنگام استفاده از رله کنتاکتور در جهت کنترل موتور به کار می­رود این است که به طور معمول همزمان از رله اضافه بار نیز استفاده می­شود تا بتوانند از موتور و سیم پیچی آن مراقبت بهتری صورت گیرد.