اجزای سیستم F&G
یک سیستم پایش گاز و آتش خوب، دتکتورهای شعله و گاز را در کنار کنترل پنل های متعارفی و آدرس پذیر و سیستم‌های اطفای حریق پاک مانند Inert Gas ها استفاده می‌کند.
برای طراحی یک سیستم F&G مناسب، باید آنالیز ریسک انجام شود. گزارش این آنالیز، ملزومات سیستم را مشخص خواهد کرد: چه نوع از دتکتورهایی باید استفاده شوند، سرعت پاسخ‌دهی دتکتورها چه میزان باید باشد، چه تعداد زون/ منطقه حریق باید تعریف شود، تجهیزات هشدار چگونه عمل کنند، چه اطلاعاتی باید در اختیار متصدی قرار داده شود و غیره.
اما مهم‌ترین تجهیزات این سیستم همان دتکتورهای شعله و دتکتورهای گاز هستند که در ادامه انواع آنها را نام خواهیم برد.
دتکتورهای گاز
این دتکتورها به دو دسته‌ی عمده تقسیم می‌شوند:
• دتکتور گازهای قابل اشتعال
• دتکتور گازهای سمی
دتکتورهای گاز بر اساس قابل تشخیص سنسورهای متفاوتی دارند که این سنسورها عبارتند از کاتالیستی (Catalytic / Pellistor)، الکتروشیمیایی (Electro Chemical)، فروسرخ (IR) و خطی (Open Path)
دتکتورهای شعله
این دتکتورها براساس طیف نوری که برای تشخیص حریق استفاده می‌کنند شامل انواع زیر هستند:
• دتکتور فروسرخ
• دتکتور فرابنفش
• دتکتور مادون قرمز / ماورابنفش
• دتکتور دوگانه فروسرخ
• دتکتور سه گانه فروسرخ
براساس گازها و مواد قابل اشتعال موجود در محیط و میزان دقت و سرعت واکنش مورد نیاز دتکتور شعله‌ی مناسب انتخاب خواهد شد.
انواع سیستم های F&G
در گذشته، تجهیزات سیستم‌های F&G یا به صورت مستقل عمل می‌کردند (Standalone) یا از طریق سیم به یک کنترل پنل متصل می‌شدند و با استفاده از رله‌ها با آن ارتباط برقرار می‌کردند، اقدامات کنترل و کاهش ریسک نیز از طریق فعال‌سازی دستی صورت میگرفتند. اما این روش‌ها بهترین اقدامات قابل انجام در جهت کاهش خطرات توسط سیستم پایش گاز و آتش به حساب نمی‌آیند. امروزه این سیستم‌ها عموما از نوع برنامه پذیر(PES) هستند و از آنجا که این تجهیزات با تمامی فرایندهای ایمنی محیط به صورت یکپارچه عمل می‌کنند اقدامات دفع خطر نیز از طریق سیستم خاموشی اورژانسی (ESD) یا مستقیما توسط سیستم F&G انجام خواهد گرفت.
مزایای استفاده از سیستم F&G
با پیاده‌سازی یک سیستم پایش گاز و آتش یکپارچه براساس آخرین تکنولوژی‌های موجود، صنایع می‌توانند الزامات ایمنی و حفاظت خود را برآورده کرده و سرمایه‌های هنگفت حاضر در پروژه‌ها اعم از افراد و تجهیزات را حفظ و نگهداری نمود .
اهداف سیستم F&G عبارت است از:
• کاهش ریسک و عواقب ناشی از حوادث
• کاهش احتمال وقایع خطرناک
• تضمین یک محیط کاری ایمن برای افراد
• تضمین وجود تجهیزات فرار به میزان کافی
• فراهم کردن تجهیزات ایمنی کافی برای تشخیص، جداسازی و به حداقل رساندن نشت گازها و مایعات سمی و قابل اشتعال در محیط
• فراهم کردن سیستم‌های حفاظت حریق مناسب به جهت کنترل و اطفای سریع هرگونه حریق قابل پیش‌بینی که در شرایط و عملیات عادی قابل انتشار است
• به حداقل رساندن احتمال آلودگی محیط در اثر نشت، تخلیه یا شعله‌ور شدن تصادفی مواد خطرناک
همانطور که ذکر شد این سیستم در مکان‌های صنعتی و پرخطر از قبیل عرشه‌های استخراج و پالایش نفت، صنایع نفت و گاز، پالایشگاه‌ها، پتروشیمی‌ها، محیط‌های شیمیایی، صنایع دریایی، انبار و پایانه‌های سوخت، خطوط لوله نفت و گاز، نیروگاه‌ها، معدن، انبار چوب و کاغذ به کار گرفته می‌شود.
تجهیزات سیستم F&G در طی سالهای اخیر توسعه‌ی فوق‌العاده‌ای داشته‌اند. استفاده از تکنولوژی‌های به روز و هوشمند در این تجهیزات به منظور کاهش هشدارهای اشتباه، نرخ تشخیص آنها را بهبود بخشیده است. ایجاد امکان اتصال دتکتورهای گاز و آتش به سیستم ایمنی محیط فاکتور بسیاری مهمی است که عملکرد این سیستم را به سمت افزایش قابلیت اعتماد و به عبارتی داشتن سطح یکپارچگی ایمنی (SIL) بالاتر سوق خواهد داد.
